Foto relacja z zajęć [ 16 maja 2017]

Na ostatnich zajęciach przygotowaliśmy drobny upominek dla mamy:

• magiczne kwiatki zmieniające kolor
• wisiorek z rzeźbą
• błyszczącą/kryształową laurkę

Foto relacja [25.04.2017]

Budujemy zegar wodny.

Bateria z monet i ogórka okazała się wyzwaniem.

Nigdy nie wiadomo, kiedy potrzebne będzie małe wiaderko.

Na majowe wyprawy - kompas zawsze się przyda...

...podobnie jak szkło powiększające.

Zjawisko osmozy czyli rosnące i kurczące się jajko

POTRZEBUJESZ:

• odwapnione jajko [ jak je zrobić tutaj]
• słoik
• wodę
• sok [ taki do rozcieńczania]
• mazaki permanentne w dwóch kolorach
• kartkę do zapisywania pomiarów

 JAK ZROBIĆ:

1. Odwapnione jajko włóż do słoiczka i zalej wodą. 
2. Codziennie zaznaczaj na słoiczku wielkość jajka. [ jednym i tym samym kolorem]
3. Po około tygodniu bardzo ostrożnie wylej wodę ze słoiczka [ uważaj by jajko, które jest już znacznie większe niż było na początku] nie pękło.
4. Do słoiczka z jajkiem wlej sok [ musi być go na tyle dużo by zakrył jajko.
5. Codziennie zaznaczaj na słoiczku wielkość jajka. [ jednym i tym samym kolorem, innym niż przy wodzie]

OBJAŚNIENIE:
W jajku i w słoiku są roztwory o dwóch różnych stężeniach. Ponieważ dążą one do wyrównania stężenia, woda ze słoika przenika do środka jajka przez przepuszczalną błonę, jaka je okrywa. W efekcie tego jajko "rośnie". Kiedy wylejemy wodę, a wlejemy sok, odwrócimy proces - teraz by wyrównać stężenie woda musi przenikać z jajka do soku w słoiku. W efekcie tego procesu jajko "maleje"

Zjawisko odwapniania

POTRZEBUJESZ:

• butelkę octu 10%
• wodę
• tabletki z wapnem
• dwa słoiczki z zakrętką
• jajko
• kilka małych kostek, np z kurczaka

JAK ZROBIĆ:

1. Do słoiczków wlej ocet.
2. Do jednego słoiczka włóż jajko, do drugiego kostki 
3. Na jajku pojawią się maleńkie bąbelki, które stopniowo będą znikać.
4. Po 24 h ze słoiczka z jajkiem wylej ocet, wyjmij jajko i sprawdź czy skorupka nadal jest twarda. Ze słoiczka z kośćmi wylej ocet i uzupełnij słoiczek świeżym octem, nie wyjmując kości.
5. Słoiczek, w którym było jajko umyj, napełnij wodą, włóż dwie tabletki z wapnem i jajko wcześniej moczone w occie.
6. Po 24 h wylej wodę i sprawdź twardość skorupki 
7. Po około tygodniu wylej ocet ze słoiczka z kośćmi. Sprawdź czy są równie twarde co na początku

WYJAŚNIENIE:
Kwas octowy rozpuszcza skorupkę jajka [ zbudowaną z wapnia], dlatego po wyjęciu z octu jajka mamy wrażenie, ze jest ono miękkie. Podobnie będzie z kośćmi. Poddane działaniu octu staną się bardzo miękkie - można je będzie wyginać.

CIEKAWOSTKI:

• odwapnianie skorupki jajka wykorzystywane jest przy sztuczce "jajko w butelce". Delikatnie odwapniona skorupka staje się elastyczna, dzięki czemu można przecisnąć jajko przez szyjkę butelki.
• Jeśli smażoną rybę zalejemy zaprawą octową i pozostawimy na jakiś czas w zamkniętym słoiku, ości ulegną rozpuszczeniu.

Chemiczna, rzeźbiona pisanka

POTRZEBUJESZ:

• jajka ugotowane na twardo
• ocet
• barwniki do jajek
• plastikowe kubeczki
• ściereczka
• łyżeczka
• parafina [ lub świeczka rozdrobniona na kawałki]
• miseczka z zimną wodą
• wykałaczki

JAK ZROBIĆ:

1. Parafinę rozpuść w garnku [ na małym ogniu; potrwa to 1-2 min.]
2. Obtocz w parafinie jajka [ im cieńsza warstwa tym łatwiej wydrapać wzór]
3. Zdrap z jajka,za pomocą wykałaczki, parafinę, tak by utworzyła wzorek.
4. Włóż jajko do pustego kubeczka. Nalej octu tyle by zakryć jajko.
5. W pozostałych kubeczkach rozpuść barwniki w mieszance octu i wody [ tyle samo octu co wody]
6. Po 10-15 min wyjmij jajko z octu i włóż do wybranego barwnika.
7. Pozostaw w barwniku jajko aż do uzyskania wybranego odcienia.
8. Jeśli chcesz mieć pisankę nie tylko w jednym kolorze, włóż jajko do ciepłej wody, zdejmij resztki parafiny, osusz jajko. Następnie powtórz punkty 3-8.

UWAGA:
Jeśli przed każdym kolorem będziesz trzymał jajko w occie inną ilość minut, w ostatecznym efekcie uzyskasz wrażenie rzeźbień na różnej głębokości.

WYJAŚNIENIE:
Ocet [ a właściwie kwas octowy] odwapnia skorupkę jajka. Mówiąc prościej - sprawia że jej wierzchnie warstwy zostają "zdrapane", a ona sama jest cieńsza. Tam gdzie skorupka oblepiona jest parafiną ocet nie zadziała. Dlatego w końcowym efekcie mamy wrażenie, ze poszczególne kolory pisanki są na innych "głębokościach" skorupki a samo jajko wygląda jak rzeźbione.

Początkowe rzeźbienia. W pokrytym parafina jajku wyrzeźbiono kwiatki i włożono do octu. Jak widać nie trzeba nawet barwników by uzyskać "barwny" efekt.

Jajko niczym łódź podwodna

POTRZEBUJESZ:

• sól
• wodę
• łyżka
• duży słoik [ min. litrowy]
• jajko
• słomkę lub patyk do mieszania

 JAK ZROBIĆ:

1. Do słoika ostrożnie włóż jajko.
2. Nalej wody [ na wysokość 4 cm od rantu słoika]
3. Wsyp do słoika 3 czubate łyżki soli. Ostrożnie zamieszaj. 
4. Obserwuj jajko.
5. Dodaj kolejną łyżkę soli i ponownie obserwuj.
6. Przy każdej kolejnej łyżce soli jajko wędruje coraz wyżej.
7. Teraz uzupełnij słoik woda. Co się stało z jajkiem? 

Ogniwo galwaniczne

POTRZEBUJESZ:

• metalowa łyżeczkę [ my użyliśmy srebrnej] 
• folię aluminiową

JAK ZROBIĆ:

1. urwij kawałek folii o długości 15 cm i szerokości takiej jaką ma fabrycznie.
2. złóż folie na pół [ jej długość powinna być mniej więcej taka sama jak długość łyżeczki]
3. zwiń folię, tak by uzyskać "patyczek"
4. przyłóż patyczek z foli i łyżeczkę do języka, tak by się nie dotykały.
5. zetknij łyżeczkę i patyczek [ tymi końcówkami które nie dotykają języka]. jednocześnie dwie pozostałe końcówki powinny dotykać język, ale nie siebie wzajemnie.

OBJAŚNIENIE:
 W twoich ustach powstało ogniwo galwaniczne, czyli prosta bateria.
folia aluminiowa to biegun ujemy
srebrna łyżeczka - biegun dodatni
ślina - elektrolit.
Kiedy dotykasz folię i łyżeczkę poza ustami, to tak, jakbyś robił zwarcie, dlatego na języku czujesz delikatne mrowienie.

Czyszczenie srebra ... prądem

POTRZEBUJESZ:

• miseczka
• folia aluminiowa
• ciepła woda
• sól kuchenna
• drewniana łyżka/patyczek
• poczerniałe srebrne przedmioty [np. pierścionek, kolczyki, łyżeczka]

JAK ZROBIĆ:

1. Miseczkę wyłóż folią aluminiową [ matową stroną do góry].
2. Nalej ciepłej wody.
3. Dodaj 2 czubate łyżeczki soli.
4. Wymieszaj drewnianą łyżką.
5. Włóż srebrne przedmioty.
6. Po kilku minutach pochyl się nad miseczką. Czy czujesz jakiś zapach?
7. Co kilkanaście minut sprawdzaj czy srebrne przedmioty dalej są poczerniałe.

OBJAŚNIENIE:
W miseczce została zbudowana mała bateria, składająca się: ze szlachetnego metalu - srebro, nieszlachetnego metalu - aluminium i elektrolitu - słonej wody. W wyniku stykania się srebra i aluminium następuje przepływ prądu. Czarny nalot [ siarczek srebra wędruje poprzez wodę do folii. Uwalnia się przy tym gaz - siarkowodór.

CIEKAWOSTKA:
Jeśli będziesz jadł ugotowane jajko srebrną łyżeczką, po jakimś czasie sczernieje ona. Jest to wynik reakcji srebra z siarkowodorem [ zawiera go powietrze, jajko]. W wyniku tego powstaje siarczek srebra [ czarny nalot na srebrnej łyżeczce].

MAGICZNY PALEC

POTRZEBUJESZ:

• miseczkę lub głęboki talerz
• mleko
• pieprz drobno zmielony
• płyn do naczyń

JAK ZROBIĆ:

1. Miseczkę napełnij mlekiem.
2. Na powierzchni mleka rozsyp pieprz.
3. Opuszek palca wskazującego umocz w płynie do naczyń.
4. Zbliż palec do mleka, po którego powierzchni pływa pieprz. 
5. Gdy tylko zbliżasz palec, pieprz "ucieka" na boki.

Foto relacja [4 kwietnia 2017]

 Tym razem zajęliśmy się elektrycznością. Ładunki, elektromagnes, Galvani...

EFEKT CIEPLARNIANY

POTRZEBUJESZ:

• słoik
• kostki lodu
• woda

JAK ZROBIĆ:

1. Słoik napełnij kostkami lodu
2. Do słoika dolej wody [ po sam rant, ale tak, by się nie przelała] 
3. Pozostaw słoik na kilka godzin [ do momentu, aż lód się nie rozpuści]
4. Sprawdź czy po rozpuszczeniu kostek lodu woda ze słoika się przelała

PYTANIE PROBLEMOWE:
W oparciu o doświadczenie spróbuj odpowiedzieć na pytanie: czy jeśli obecne lodowce ulegną roztopieniu ziemię zaleje woda?

Zdrowe zęby. Czy warto myć zęby?

POTRZEBUJESZ:

• trzy umyte i osuszone słoiczki, na tyle duże by można było swobodnie włożyć do środka skorupkę po jajku.
• trzy podobnej wielkości skorupki od jajka
• puszka pepsi lub innego słodkiego gazowanego napoju
• 2 tabletki wapna do rozpuszczania
• stara szczoteczka do zębów
• pasta do mycia zębów 
• ocet 10%
• papierowa taśma i mazak

 JAK ZROBIĆ:

1. Skorupki dokładnie myjemy i osuszamy.
2. Do słoiczka A wlewamy przegotowaną wodę na wysokość 2/3 słoiczka. Do pozostałych dwóch na wysokość 1/3
3. Na każdy słoiczek naklejamy papierowa taśmę i podpisujemy:

• słoiczek A - zdrowe odżywianie i mycie zębów
• słoiczek B - produkty zawierające dużo cukrów i mycie zębów
• słoiczek C - niezdrowe odżywianie i nie mycie zębów

     4. Do słoiczka A wrzucamy tabletkę z wapnem i wlewamy pół łyżeczki octu. Do słoiczka B    wrzucamy tabletkę z wapnem, wlewamy pół łyżeczki octu i uzupełniamy słoiczek do wysokości 2/3 napojem gazowanym. Słoiczek C uzupełniamy napojem gazowanym do wysokości 2/3 i dodajemy łyżeczkę octu.

U góry, od lewej: skorupka ze słoika B. Po prawej ze słoika C. U dołu skorupka ze słoika A

    5. Dwie ze skorupek starannie szczotkujemy - tak jak byśmy myli zęby, uważając by ich nie połamać.
    6. Skorupki wyszczotkowane wkładamy do po jednej do słoiczka A i B. Trzecią skorupkę wkładamy do ostatniego słoiczka.
   7 Słoiczki zostawiamy na tydzień w spokojnym miejscu.
   8. Po tygodniu Wyjmujemy ostrożnie skorupki. sprawdzamy ich twardość i zmiany jakie w nich zaszły.

OBJAŚNIENIA:
Skorupki od jajek udawały nasze zęby, ocet - ślinę w której są enzymy trawienne, tabletka z wapnem - zdrowe produkty spożywcze, a słodki gazowany napój - produkty zawierające dużą ilość cukrów.
Skorupka ze słoiczka A nie uległa uszkodzeniu. Była twarda i trudno było ją uszkodzić. Skorupka ze słoiczka B była krucha, część z niej uległo rozpuszczeniu, a to co pozostało pokrył ciemny nalot. Skorupka ze słoiczka C prawie całkowicie uległa zniszczeniu, a na tych fragmentach jakie pozostały zaczęły wyrastać nowe formy życia. Ponadto była tak krucha, że dosłownie rozpadała się w rękach.

Transport substancji w roślinie

POTRZEBUJESZ:

• kwiatki o białych płatkach [ często używa się liści kapusty lub sałaty, ale nią białych płatkach doskonale widać zmieniony kolor]
• barwnik/ki spożywcze lub  kilka kropel kolorowego tuszu
• szklane słoiczki/butelki z wodą ( o jeden więcej niż mamy kolorów]
• nożyczki/nóż

JAK ZROBIĆ:

1.  Do słoiczków/butelek z wodą dodaj barwniki.
2. Do każdego słoiczka [ także tego gdzie jest czysta woda ] włóż jeden kwiatek.
3. Jeśli pozostał ci jeszcze jakiś kwiatek: ostrożnie, nożem przetnij wzdłuż łodyżkę, aż po sam kielich kwiatowy.
4. Kwiatek z naciętą łodyżką włóż tak, by jedna część łodyżki była w jednym słoiczku, a druga w drugim - obojętna jest w tym przypadku kombinacja kolorystyczna.
5. Kwiatki pozostaw na min. 24 h.
6. Sprawdź efekty.

OBJAŚNIENIE:
 Płatki poszczególnych kwiatków zabarwiły się na taki kolor jaki miała woda. W przypadku rośliny z naciętą łodyżką kwiatek ma płatki w dwóch kolorach.
Roślina pobiera z gleby substancje odżywcze, które transportowane są do każdego jej fragmentu. Barwnik z wody, który pojawił się w płatkach jest tego dowodem.

FOTO RELACJA Z ZAJĘĆ [14.03.2017]

To jak wygląda jajko wie chyba każdy, ale czy wiecie, ze jajko może zamienić się w piłeczkę, albo rosnąć, kurczyć się, czy zachowywać jak łódź podwodna? My przekonaliśmy się, że to możliwe.

O tym jak ważne jest wapno dla naszego organizmu sprawdzaliśmy już przy okazji doświadczeń o myciu zębów. tym razem sprawdziliśmy jak jego brak wpływa na nasze kości.

Dowiedzieliśmy się, ze różne płyny mają różną gęstość, a przy okazji stworzyliśmy "pasiaste płyny"

Na koniec, sprawdziliśmy jaką rolę odgrywa sól w konserwacji jedzenia

Pokaz eksperymentów [28.02.2017]

Tym razem na zajęciach otwartych m. in.:

• odkrywaliśmy jak to się dzieje, że samoloty latają
• uczestniczyliśmy w pojedynku balonów
• dowiedzieliśmy się czym jest camera obscura i jak działa ludzkie oko
• dotknięciem palca sprawialiśmy że woda "wrzała"
• zbudowaliśmy najprostsze szkło powiększające

Co w marcu?

Marzec upłynie nam pod znakiem... jajka. Dowiemy się czym jest:

• osmoza
• błona półprzepuszczalna
• próżnia
• odwapnianie.

Sprawimy by jajko:

• rosło
• kurczyło się
• było piłeczką
• wędrowało w górę i w dół na nasz rozkaz.

 A na koniec spróbujemy wykonać nietypowe pisanki.

Trawienie zaczyna się już w ustach

POTRZEBUJESZ:

• jodynę
• zakraplacz [ jeśli buteleczka jest bez zakraplacza]
• talerzyk
• chleb

PRZEBIEG:

1. Kromkę chleba przełam jedną część pokrusz drugą przeżuj [ trzeba to zrobić bardzo dokładnie - ok 5 min. przeżuwania]
2. Przeżuty kawałek wypluj na talerzyk
3. Zakropl jodyną oba kawałki chleba. Obserwuj

OBJAŚNIENIE:
W naszych ustach rozpoczął się proces trawienny i złożone węglowodany zostają przez enzymy zawarte w ślinie rozłożone na prostsze substancje. Dlatego kolor jodyny zakroplonej na chlebie rozkruszonym i przeżutym jest inny.

Gaśnica do świec

POTRZEBUJESZ:

• świeczkę podgrzewacz
• słoiczek na tyle duży by można było włożyć swobodnie świeczkę
•  duże opakowanie proszku do pieczenia
• dzbanek lub plastikowy pojemnik z "dzióbkiem" [ dość wysoki]
• ocet spirytusowy 10% - ok 50 ml
• zapałki 
• kartka papieru

JAK ZROBIĆ:

1.  Świeczkę włóż do słoika i zapal.
2. Do dzbanka wlej ocet.
3. Do octu wsyp proszek i zaczekaj aż przestanie się pienić. Możesz przykryć dzbanek kartką.
4. Ostrożnie , tak by nie wylać płynu, przechyl dzbanek jakbyś chciał ugasić świeczkę.
5. Świeczka gaśnie, pomimo tego, ze nie spadł na nią żaden płyn

OBJAŚNIENIE:
W wyniku reakcji chemicznej proszku do pieczenia [ zasady] i octu [ kwasu[ uzyskaliśmy dwutlenek węgla. Jest on cięższy od powietrza, dlatego pozostał w dzbanku. [ Wypełnił dzbanek, wypierając powietrze]. Dwutlenek węgla jest niepalny, dlatego kiedy "polaliśmy" nim świeczkę ta zgasła [opadł na dno słoika - wypychając tleni gasząc płomień]

Woda gazowana jako gaśnica

POTRZEBUJESZ:

• mocno gazowana woda
• słoik, na tyle duży by można było tam włożyć swobodnie świeczkę
• świeczka typu podgrzewacz
• łyżka
• zapałki

JAK ZROBIĆ:

1. Zapal świeczkę.
2. Do słoika wlej wodę gazowaną [ do połowy wysokości].
3. Ostrożnie połóż na łyżce podgrzewacz i ułóż na powierzchni wody.
4. Obserwuj słoik z palącą się świeczką.

OBJAŚNIENIE:
Rozpuszczony w wodzie dwutlenek węgla unosi się do góry w postaci bąbelków. Cięższy od powietrza dwutlenek węgla gromadzi się w "pustej" części słoika, wypierając lżejszy tlen. Jako, że jest gazem niepalnym, zagasza świeczkę.

Świeca jako pompa wodna

Jak wyjąć monetę z wody, nie mocząc przy tym rąk?
POTRZEBUJESZ:

• talerz
• monetę
• świeczkę typu podgrzewacz
• zapałki
• słoik poj. ok 250 ml
• woda

JAK ZROBIĆ:

1. Na talerzu ułóż monetę [ powinna leżeć z boku talerza]
2. Na talerz nalej wodę, tak by przykryła monetę
3. Ustaw świeczkę w wodzie pomiędzy moneta a krawędzią talerza i zapal
4. Przykryj świeczkę słoikiem
5. Obserwuj świeczkę.

OBJAŚNIENIE:
Aby płomień się palił musi być stały dostęp tlenu. w zamkniętym słoiku tlen szybko się zużywa i świeca gaśnie. Ogrzane powietrze schładza się, i kurczy [ zimne powietrze potrzebuje mniej miejsca niż ciepłe] w słoiku wytwarza się podciśnienie. By ciśnienia [ to w szklance i to na zewnątrz] mogły się wyrównać do słoika wciągana jest woda - naciska na nią ciśnienie poza słoikiem. W ten sposób talerz zostaje opróżniony z wody.

Gaz schowany w wodzie

POTRZEBUJESZ;

• kilku tabletek musujących [ wapno, witaminy, lek na kaszel itp.]
• szklanka lub słoiczek o pojemności 250 ml
• nieduża miseczka [ powinniśmy móc w niej swobodnie ustawić szklankę/słoik]
• mazak
• ciepła i zimna woda
• zlew

JAK ZROBIĆ:

1.  Do zlewu nalej zimnej wody i na dnie ustaw miskę.
2. Włóż do zlewu szklankę lub słoiczek [ przechylając tak, by pozbyć się ze środka powietrza [ dopóki jest powietrze przechylona szklanka wypuszcza bąbelki]
3. Włóż do miski szklankę, tak, by jej otwór przylegał do dna miski.
4. Wyjmij miskę ze szklanką ze zlewu.
5. Delikatnie uchylając szklankę [ tak by nie dostało się powietrze] włóż tabletkę musującą pod szklankę.
6. Kiedy tabletka całkowicie się rozpuści zaznacz mazakiem na zewnętrznej stronie słoika poziom wody.
7. Włóż druga tabletkę - tak jak w punkcie 5.
8. Zaznacz poziom wody.
9. Doświadczenie wykonaj ponownie z użyciem bardzo ciepłej wody.
10. Porównaj wyniki.

OBJAŚNIENIE:
Po zetknięciu się tabletki z wodą zaczyna się ulatniać gaz - dwutlenek węgla [ pojawiają się malutkie bąbelki]. Dwutlenek węgla jest rozpuszczalny w wodzie. W określonej ilości wody może rozpuścić się określona ilość gazu. Woda staje się roztworem nasyconym - to znaczy że więcej gazu się w niej nie rozpuści. Ta nadwyżka unosi się do góry. Z pierwszej tabletki woda rozpuści 3/4 gazu. Z drugiej już nic.
W przypadku ciepłej wody gaz niemal w ogóle się nie rozpuszcza.

MAGICZNA BUTELKA

POTRZEBUJESZ:

• butelka po soku z wąska szyjką
• kartka papieru
• moneta [ na tyle duża by można było ułożyć ją na wlocie butelki - nie może wystawać, ani wpadać] 
• kulka/koralik, który swobodnie możemy wrzucić do butelki. Powinien być dość ciężki inaczej sztuczka się nie uda

JAK ZROBIĆ:

1.  Na wlocie butelki układamy monetę.
2. Papier zwijamy w ciasny rulon [ jego średnica powinna być ciut większa niż średnica butelki]
3. Rulon nakładamy na szyjkę butelki - przytrzymując jedna ręką. Robimy to ostrożnie, by nie przesunąć monety.
4. Wrzucamy [ z większej wysokości - wyciągnięta ręka] kulkę do środka rulonu.
5. czary mary... chociaż wlot butelki był zasłonięty monetą kulka znalazła się w butelce.
6. Ostrożnie zdejmujemy rulon - moneta jest na swoim miejscu.

OBJAŚNIENIE:
Kiedy wrzucamy kulkę, ta wpadając uderza w monetę. Obie podskakują do góry. Lżejsza moneta podskakuje wyżej, jednocześnie wykonując przy tym obrót. W momencie gdy "stoi na sztorc" kulka ma możliwość wpadnięcia do butelki.
spróbuj wykonać tą sztuczkę wykorzystując przeźroczystą okładkę od teczki na dokumenty zamiast kartki papieru. Będziesz mógł/mogła zaobserwować ruch monety.