Zjawisko osmozy czyli rosnące i kurczące się jajko

POTRZEBUJESZ:

• odwapnione jajko [ jak je zrobić tutaj]
• słoik
• wodę
• sok [ taki do rozcieńczania]
• mazaki permanentne w dwóch kolorach
• kartkę do zapisywania pomiarów

 JAK ZROBIĆ:

1. Odwapnione jajko włóż do słoiczka i zalej wodą. 
2. Codziennie zaznaczaj na słoiczku wielkość jajka. [ jednym i tym samym kolorem]
3. Po około tygodniu bardzo ostrożnie wylej wodę ze słoiczka [ uważaj by jajko, które jest już znacznie większe niż było na początku] nie pękło.
4. Do słoiczka z jajkiem wlej sok [ musi być go na tyle dużo by zakrył jajko.
5. Codziennie zaznaczaj na słoiczku wielkość jajka. [ jednym i tym samym kolorem, innym niż przy wodzie]

OBJAŚNIENIE:
W jajku i w słoiku są roztwory o dwóch różnych stężeniach. Ponieważ dążą one do wyrównania stężenia, woda ze słoika przenika do środka jajka przez przepuszczalną błonę, jaka je okrywa. W efekcie tego jajko "rośnie". Kiedy wylejemy wodę, a wlejemy sok, odwrócimy proces - teraz by wyrównać stężenie woda musi przenikać z jajka do soku w słoiku. W efekcie tego procesu jajko "maleje"

Zjawisko odwapniania

POTRZEBUJESZ:

• butelkę octu 10%
• wodę
• tabletki z wapnem
• dwa słoiczki z zakrętką
• jajko
• kilka małych kostek, np z kurczaka

JAK ZROBIĆ:

1. Do słoiczków wlej ocet.
2. Do jednego słoiczka włóż jajko, do drugiego kostki 
3. Na jajku pojawią się maleńkie bąbelki, które stopniowo będą znikać.
4. Po 24 h ze słoiczka z jajkiem wylej ocet, wyjmij jajko i sprawdź czy skorupka nadal jest twarda. Ze słoiczka z kośćmi wylej ocet i uzupełnij słoiczek świeżym octem, nie wyjmując kości.
5. Słoiczek, w którym było jajko umyj, napełnij wodą, włóż dwie tabletki z wapnem i jajko wcześniej moczone w occie.
6. Po 24 h wylej wodę i sprawdź twardość skorupki 
7. Po około tygodniu wylej ocet ze słoiczka z kośćmi. Sprawdź czy są równie twarde co na początku

WYJAŚNIENIE:
Kwas octowy rozpuszcza skorupkę jajka [ zbudowaną z wapnia], dlatego po wyjęciu z octu jajka mamy wrażenie, ze jest ono miękkie. Podobnie będzie z kośćmi. Poddane działaniu octu staną się bardzo miękkie - można je będzie wyginać.

CIEKAWOSTKI:

• odwapnianie skorupki jajka wykorzystywane jest przy sztuczce "jajko w butelce". Delikatnie odwapniona skorupka staje się elastyczna, dzięki czemu można przecisnąć jajko przez szyjkę butelki.
• Jeśli smażoną rybę zalejemy zaprawą octową i pozostawimy na jakiś czas w zamkniętym słoiku, ości ulegną rozpuszczeniu.

Chemiczna, rzeźbiona pisanka

POTRZEBUJESZ:

• jajka ugotowane na twardo
• ocet
• barwniki do jajek
• plastikowe kubeczki
• ściereczka
• łyżeczka
• parafina [ lub świeczka rozdrobniona na kawałki]
• miseczka z zimną wodą
• wykałaczki

JAK ZROBIĆ:

1. Parafinę rozpuść w garnku [ na małym ogniu; potrwa to 1-2 min.]
2. Obtocz w parafinie jajka [ im cieńsza warstwa tym łatwiej wydrapać wzór]
3. Zdrap z jajka,za pomocą wykałaczki, parafinę, tak by utworzyła wzorek.
4. Włóż jajko do pustego kubeczka. Nalej octu tyle by zakryć jajko.
5. W pozostałych kubeczkach rozpuść barwniki w mieszance octu i wody [ tyle samo octu co wody]
6. Po 10-15 min wyjmij jajko z octu i włóż do wybranego barwnika.
7. Pozostaw w barwniku jajko aż do uzyskania wybranego odcienia.
8. Jeśli chcesz mieć pisankę nie tylko w jednym kolorze, włóż jajko do ciepłej wody, zdejmij resztki parafiny, osusz jajko. Następnie powtórz punkty 3-8.

UWAGA:
Jeśli przed każdym kolorem będziesz trzymał jajko w occie inną ilość minut, w ostatecznym efekcie uzyskasz wrażenie rzeźbień na różnej głębokości.

WYJAŚNIENIE:
Ocet [ a właściwie kwas octowy] odwapnia skorupkę jajka. Mówiąc prościej - sprawia że jej wierzchnie warstwy zostają "zdrapane", a ona sama jest cieńsza. Tam gdzie skorupka oblepiona jest parafiną ocet nie zadziała. Dlatego w końcowym efekcie mamy wrażenie, ze poszczególne kolory pisanki są na innych "głębokościach" skorupki a samo jajko wygląda jak rzeźbione.

Początkowe rzeźbienia. W pokrytym parafina jajku wyrzeźbiono kwiatki i włożono do octu. Jak widać nie trzeba nawet barwników by uzyskać "barwny" efekt.

Jajko niczym łódź podwodna

POTRZEBUJESZ:

• sól
• wodę
• łyżka
• duży słoik [ min. litrowy]
• jajko
• słomkę lub patyk do mieszania

 JAK ZROBIĆ:

1. Do słoika ostrożnie włóż jajko.
2. Nalej wody [ na wysokość 4 cm od rantu słoika]
3. Wsyp do słoika 3 czubate łyżki soli. Ostrożnie zamieszaj. 
4. Obserwuj jajko.
5. Dodaj kolejną łyżkę soli i ponownie obserwuj.
6. Przy każdej kolejnej łyżce soli jajko wędruje coraz wyżej.
7. Teraz uzupełnij słoik woda. Co się stało z jajkiem? 

Ogniwo galwaniczne

POTRZEBUJESZ:

• metalowa łyżeczkę [ my użyliśmy srebrnej] 
• folię aluminiową

JAK ZROBIĆ:

1. urwij kawałek folii o długości 15 cm i szerokości takiej jaką ma fabrycznie.
2. złóż folie na pół [ jej długość powinna być mniej więcej taka sama jak długość łyżeczki]
3. zwiń folię, tak by uzyskać "patyczek"
4. przyłóż patyczek z foli i łyżeczkę do języka, tak by się nie dotykały.
5. zetknij łyżeczkę i patyczek [ tymi końcówkami które nie dotykają języka]. jednocześnie dwie pozostałe końcówki powinny dotykać język, ale nie siebie wzajemnie.

OBJAŚNIENIE:
 W twoich ustach powstało ogniwo galwaniczne, czyli prosta bateria.
folia aluminiowa to biegun ujemy
srebrna łyżeczka - biegun dodatni
ślina - elektrolit.
Kiedy dotykasz folię i łyżeczkę poza ustami, to tak, jakbyś robił zwarcie, dlatego na języku czujesz delikatne mrowienie.

Czyszczenie srebra ... prądem

POTRZEBUJESZ:

• miseczka
• folia aluminiowa
• ciepła woda
• sól kuchenna
• drewniana łyżka/patyczek
• poczerniałe srebrne przedmioty [np. pierścionek, kolczyki, łyżeczka]

JAK ZROBIĆ:

1. Miseczkę wyłóż folią aluminiową [ matową stroną do góry].
2. Nalej ciepłej wody.
3. Dodaj 2 czubate łyżeczki soli.
4. Wymieszaj drewnianą łyżką.
5. Włóż srebrne przedmioty.
6. Po kilku minutach pochyl się nad miseczką. Czy czujesz jakiś zapach?
7. Co kilkanaście minut sprawdzaj czy srebrne przedmioty dalej są poczerniałe.

OBJAŚNIENIE:
W miseczce została zbudowana mała bateria, składająca się: ze szlachetnego metalu - srebro, nieszlachetnego metalu - aluminium i elektrolitu - słonej wody. W wyniku stykania się srebra i aluminium następuje przepływ prądu. Czarny nalot [ siarczek srebra wędruje poprzez wodę do folii. Uwalnia się przy tym gaz - siarkowodór.

CIEKAWOSTKA:
Jeśli będziesz jadł ugotowane jajko srebrną łyżeczką, po jakimś czasie sczernieje ona. Jest to wynik reakcji srebra z siarkowodorem [ zawiera go powietrze, jajko]. W wyniku tego powstaje siarczek srebra [ czarny nalot na srebrnej łyżeczce].

MAGICZNY PALEC

POTRZEBUJESZ:

• miseczkę lub głęboki talerz
• mleko
• pieprz drobno zmielony
• płyn do naczyń

JAK ZROBIĆ:

1. Miseczkę napełnij mlekiem.
2. Na powierzchni mleka rozsyp pieprz.
3. Opuszek palca wskazującego umocz w płynie do naczyń.
4. Zbliż palec do mleka, po którego powierzchni pływa pieprz. 
5. Gdy tylko zbliżasz palec, pieprz "ucieka" na boki.

Foto relacja [4 kwietnia 2017]

 Tym razem zajęliśmy się elektrycznością. Ładunki, elektromagnes, Galvani...

EFEKT CIEPLARNIANY

POTRZEBUJESZ:

• słoik
• kostki lodu
• woda

JAK ZROBIĆ:

1. Słoik napełnij kostkami lodu
2. Do słoika dolej wody [ po sam rant, ale tak, by się nie przelała] 
3. Pozostaw słoik na kilka godzin [ do momentu, aż lód się nie rozpuści]
4. Sprawdź czy po rozpuszczeniu kostek lodu woda ze słoika się przelała

PYTANIE PROBLEMOWE:
W oparciu o doświadczenie spróbuj odpowiedzieć na pytanie: czy jeśli obecne lodowce ulegną roztopieniu ziemię zaleje woda?

Zdrowe zęby. Czy warto myć zęby?

POTRZEBUJESZ:

• trzy umyte i osuszone słoiczki, na tyle duże by można było swobodnie włożyć do środka skorupkę po jajku.
• trzy podobnej wielkości skorupki od jajka
• puszka pepsi lub innego słodkiego gazowanego napoju
• 2 tabletki wapna do rozpuszczania
• stara szczoteczka do zębów
• pasta do mycia zębów 
• ocet 10%
• papierowa taśma i mazak

 JAK ZROBIĆ:

1. Skorupki dokładnie myjemy i osuszamy.
2. Do słoiczka A wlewamy przegotowaną wodę na wysokość 2/3 słoiczka. Do pozostałych dwóch na wysokość 1/3
3. Na każdy słoiczek naklejamy papierowa taśmę i podpisujemy:

• słoiczek A - zdrowe odżywianie i mycie zębów
• słoiczek B - produkty zawierające dużo cukrów i mycie zębów
• słoiczek C - niezdrowe odżywianie i nie mycie zębów

     4. Do słoiczka A wrzucamy tabletkę z wapnem i wlewamy pół łyżeczki octu. Do słoiczka B    wrzucamy tabletkę z wapnem, wlewamy pół łyżeczki octu i uzupełniamy słoiczek do wysokości 2/3 napojem gazowanym. Słoiczek C uzupełniamy napojem gazowanym do wysokości 2/3 i dodajemy łyżeczkę octu.

U góry, od lewej: skorupka ze słoika B. Po prawej ze słoika C. U dołu skorupka ze słoika A

    5. Dwie ze skorupek starannie szczotkujemy - tak jak byśmy myli zęby, uważając by ich nie połamać.
    6. Skorupki wyszczotkowane wkładamy do po jednej do słoiczka A i B. Trzecią skorupkę wkładamy do ostatniego słoiczka.
   7 Słoiczki zostawiamy na tydzień w spokojnym miejscu.
   8. Po tygodniu Wyjmujemy ostrożnie skorupki. sprawdzamy ich twardość i zmiany jakie w nich zaszły.

OBJAŚNIENIA:
Skorupki od jajek udawały nasze zęby, ocet - ślinę w której są enzymy trawienne, tabletka z wapnem - zdrowe produkty spożywcze, a słodki gazowany napój - produkty zawierające dużą ilość cukrów.
Skorupka ze słoiczka A nie uległa uszkodzeniu. Była twarda i trudno było ją uszkodzić. Skorupka ze słoiczka B była krucha, część z niej uległo rozpuszczeniu, a to co pozostało pokrył ciemny nalot. Skorupka ze słoiczka C prawie całkowicie uległa zniszczeniu, a na tych fragmentach jakie pozostały zaczęły wyrastać nowe formy życia. Ponadto była tak krucha, że dosłownie rozpadała się w rękach.