OCEAN W BUTELCE

POTRZEBUJESZ:

• plastikową butelkę z nakrętką [ umytą, pozbawioną etykiet i osuszoną]
• wodę
• nabój do pióra lub kilka kropel atramentu
• olej lub oliwę

JAK ZROBIĆ:

1. Napełnij butelkę wodą do wysokości 2/3 
2. Wlej atrament, zakręć dobrze butelkę i wstrząśnij.
3. Odkręć nakrętkę, dopełnij butelkę olejem i ponownie bardzo dokładnie zakręć.
4. Ustaw butelkę poziomo i zacznij nią kołysać.
5. Oglądaj fale jakie w niej powstają.

OBJAŚNIENIE:
Woda [ zabarwiona dla lepszego efektu wizualnego] i olej mają różną gęstość. Dlatego oba płyny się nie mieszają. Pozostają osobno, nawet wówczas gdy przechylamy butelkę.

CIECZ NEWTONOWSKA

POTRZEBUJESZ:

• miseczka
• 0,5 kg mąki ziemniaczanej lub skrobi kukurydzianej
• woda
• piłeczka kauczukowa

JAK ZROBIĆ:

1. Wsypujemy mąkę do miseczki i dodajemy trochę wody.
2. Zagniatamy ciasto. Jeśli istnieje taka potrzeba dodajemy wody, pamiętajmy jednak by wlewać ją małymi porcjami.
3. Ciasto powinno być gładkie, bez grudek.
4. Weź piłeczkę i spróbuj odbić od ciasta w miseczce.
5. Tą samą piłeczkę połóż delikatnie na cieście.
6. Weź ciasto do ręki i mocno zaciśnij palce. 
7. Rozłóż palce, by ciasto swobodnie leżało na dłoni

OBJAŚNIENIE:
Kiedy spróbowałeś/łaś odbić piłeczkę od ciast, odbiła się bez problemu. Kiedy jednak położyłeś/łaś ją na cieście momentalnie "utonęła".
Kiedy zaciskałeś/łaś rękę ciasto stawało się twarde jak kamień, kiedy jednak rozłożyłeś/łaś palce zaczęło spływać z dłoni, jakby było cieczą.
Ciecz newtonowska to substancja, która im większym ciśnieniem na nią podziałasz tym twardsza się staje. Nikt nie wie dlaczego:)

TWORZENIE GÓR I TRZESIENIE ZIEMI

POTRZEBUJESZ:

• plastikowa butelka po wodzie [ okrągła] 
• nożyczki
• piasek
• różne rodzaje mąki [ kukurydziana, ziemniaczana, pszenna]
• woda

JAK ZROBIĆ:

1. Odetnij górę butelki, a następnie przetnij ją wzdłuż, by otrzymać dwa półwalce.
2. Ułóż kawałki tak, by nieco zachodziły na siebie [ od tej strony, gdzie odcięliśmy górę]. Ułożone butelki powinny wyglądać jak połowa walca.
3. Do środka wsyp piasek [ minimum na 1 cm wysokości].
4. Piasek zwilż wodą.
5. Następnie wsypuj warstwy mąki [ każda min. 1 cm wysoka]. Przed wsypaniem kolejnej warstwy, poprzednią zwilż wodą.
6. Całość pozostaw na 30-50 min.
7. Delikatnie popychaj brzegi butelek ku sobie. Warstwy maki powinny się lekko pofalować. 
8. Mocno pchnij do siebie oba kawałki butelki - warstwy mąki pękły, a być może nałożyły się na siebie.

OBJAŚNIENIE:
Kiedy dwa kawałki skorupy ziemskiej przesuwają się i naciskają na siebie, ale jest to proces powolny i w stałym tempie, wówczas warstwy tworzących ją skał ulegają powolnemu pofałdowaniu. Tak powstają góry. Gdy jednak dwa kawałki skorupy ziemskiej nagle naprą na siebie w czasie gwałtownego przemieszczenia, wówczas następuje trzęsienie ziemi. Skorupa pęka i powstają uskoki.

WĘDRUJĄCA KULKA

POTRZEBUJESZ:

• słoiczek lub miseczka
• ryż
• kulka/duży koralik lub orzech włoski

JAK ZROBIĆ:

1. Umieść kulkę na dnie słoiczka
2. Na wierzch wsyp ryż [ do połowy słoiczka]
3. Przesuwaj szybko słoiczek po stole [ tam i z powrotem] i obserwuj jak kulka wędruje do góry

OBJAŚNIENIE:
Chociaż kulka jest cięższa od ryżu, to w wyniku potrząsania bardziej :zwiewny" ryż przesuwał się szybciej niż ona. Ziarenka ryżu wsuwały się pod kulkę, wypychając ją do góry. Jednocześnie kulka nie mogła opaść na dno, ponieważ na poszczególne ziarenka ryżu działa duże tarcie, tworząc z niego twarde podłoże dla kulki.

DOMOWY SYROP ODPORNOŚCIOWY

POTRZEBUJESZ:

• słoiczek
• nóż
• deseczka do krojenia
• cukier
• łyżeczka
• cebulę

JAK ZROBIĆ:

1.  Cebulę obieramy i kroimy w pół plastry
2. Wkładamy do słoiczka.
3. Wsypujemy czubatą łyżeczkę cukru.
4. Mieszamy.
5. Odstawiamy w ciepłe miejsce. [ warto przykryć słoiczek, jakąś gazą, spodeczkiem by uniknąć wpadających do środka paprochów]
6. Kiedy cebula puści sok - syrop gotowy.

OBJAŚNIENIE:
Cebula zawiera dużo witaminy C czyli kwasu askorbinowego, który wpływa na odporność organizmu.

HODUJEMY KIEŁKI

POTRZEBUJESZ:

• słoiczek
• gumka recepturka
• nożyczki
• bandaż lub gaza
• nasiona na kiełki

JAK ZROBIĆ:

1. Do słoiczka wsypujemy kiełki
2. Bandaż lub gazę składamy kilkakrotnie i odcinamy [ uzyskany materiał powinien być na tyle duży by swobodnie zakryć wlot słoika
3. Rozkładamy bandaż nad wlotem słoika i mocujemy gumka recepturką
4. Wlewamy [ przez bandaż] do słoika wodę, by przepłukać nasiona.
5. Wykorzystując banda jak sitko wylewamy wodę ze słoika.
6. Słoik stawiamy w chłodnym i ciemnym miejscu.
7. Przez kolejne kilka dni przepłukujemy nasiona woda [ nie zdejmując bandaża]
8. Kiedy pojawią się kiełki, zdejmujemy bandaż. Smacznego

CZY ROSLINA ODDYCHA?

POTRZEBUJESZ:

• trzy słoiczki jednakowej wielkości z nakrętkami
• gałązkę moczarki kanadyjskiej
• słomkę
• folie aluminiową
• nożyczki
• wskaźnik z czerwonej kapusty do określania pH  [ jak go zrobić sprawdź tutaj]

JAK ZROBIĆ:

1. Do trzech słoiczków nalej tyle samo wskaźnika.
2. Z folii aluminiowej wytnij trzy kwadraty tak duże by swobodnie można było okręcić nimi słoiczki.
3. Pierwszy słoiczek zakręć i owiń w folię aluminiowa.
4. Do drugiego słoiczka włóż moczarkę kanadyjską, zakręć nakrętkę i owiń folią aluminiową
5. Do trzeciego słoiczka włóż słomkę i zacznij wdmuchiwać powietrze.
6. Kiedy wskaźnik w słoiczku, do którego wdmuchiwałeś powietrze zmieni barwę przestań.
7. Teraz odwiń z folii aluminiowej pozostałe słoiczki i porównaj kolor wskaźnika.

OBJAŚNIENIE:
Pierwszy słoiczek - z samym wskaźnikiem to tzw. próbka kontrolna. Owinęliśmy ją folią, by nie wpływały na nią żadne czynniki. Wskaźnik w słoiczku, do którego wdmuchiwaliśmy powietrze [ dwutlenek węgla] zmienił barwę, podobnie jak ten, w którym była moczarka kanadyjska. To dowód na to, ze roślina tez oddycha, wydzielając dwutlenek węgla.
Dlaczego zasłoniliśmy słoiczek z moczarką? Światło słoneczne stymuluje roślinę do przeprowadzania fotosyntezy, której jednym z produktów jest tlen. Gdybyśmy nie osłonili słoiczka roślina jednocześnie wydalałaby dwutlenek węgla oddychając i produkowała tlen w procesie fotosyntezy, co zaburzyłoby wyniki eksperymentu. Osłaniając słoik wstrzymaliśmy proces fotosyntezy.

WULKAN ZMIENIAJĄCY KOLOR

POTRZEBUJESZ:

• kwasek cytrynowy
• 1 plaska łyżeczka sody oczyszczonej
• 2 łyżeczki soku z winogron
• kawałek [wielkości połowy ziarna grochu] tabletki barwiącej wodę do kąpieli
• 3 płaskie łyżeczki mąki pszennej
• wodę
• kubeczek [ np. po jogurcie/deserku] 
• tackę/ talerzyk
• łyżeczkę

 JAK ZROBIĆ:

1. Z sody, mąki, tabletki barwiącej i soku wyrobić ciasto.
2. Na talerzyku uformować z ciasta wulkan 
3. Napełnij ciepła woda kubeczek do połowy jego wysokości.
4. Dodaj czubata łyżeczkę kwasku cytrynowego i wymieszaj
5. Wlej trochę roztworu z kwaskiem do wulkanu i obserwuj erupcję
6. Możesz dodawać kwasek by wulkan intensywniej wybuchał

 OBJAŚNIENIE:
Zarówno soda, jak i tabletka mają odczyn zasadowy, podczas gdy sok i kwasek - kwasowy. w wyniku zmieszania tych substancji nastąpiła reakcja zobojętnienia. Bulgotanie wulkanu to dowód na obecność dwutlenku węgla.

Co w grudniu?

Ze względu na święta w grudniu widzimy się tylko raz.
Będziemy odkrywac tajemnice ludzkiego ciała. Dowiemy się m. in.:

• jak pracują jelita
• na czym polega trawienie
• jaką role odgrywa w procesie oddychania przepona,
• dlaczego rano jesteśmy wyżsi niż wieczorem
• oraz jak to jest, że zęby się psują.

SZTUCZNE WIĘDNIĘCIE

POTRZEBUJESZ:

• 2 czubate łyżki soli
• kilka świeżych listków sałaty 
• wodę
• miseczkę
• łyżkę

JAK ZROBIĆ:

1. Do miseczki nalej wody.
2. Wsyp sól i dokładnie wymieszaj.
3. Włóż listki sałaty i pozostaw na ok 20 min.
4. Po upływie czasu wyjmij listki i sprawdź czy dalej są takie jędrne i sztywne. 
5. Wylej wodę z miseczki i dokładnie ją opłucz.
6. Wlej świeżą wodę i włóż listki sałaty.
7. Pozostaw na 20 min.
8. Po upływie czasu wyjmij listki i sprawdź ich jędrność i sztywność.

OBJAŚNIENIE:
Stężenie wody w komórkach sałaty i stężenie wody w misce różniły się. Nastąpiła samoistna reakcja mająca na celu wyrównanie stężeń. Woda z komórek sałaty zaczęła przenikać do wody w misce. Komórki tworzące liść sałaty stały się wiotkie, mniej sprężyste. Kiedy zamieniliśmy wodę słona na czystą proces odwrócił się. teraz woda z miski wnikała do komórek, a liść ponownie stał się jędrny i sztywny.

RADA DLA SUPER KUCHARZA:
Jeśli kilkudniowe liście sałaty straciły swoją jędrność, wystarczy włożyć je na 30 min. do wody z cukrem. Odzyskają swoją dawna sztywność.

PODWODNY WULKAN

POTRZEBUJESZ:

• olej
• sok z winogron [ cytryny/limonki]
• kwasek cytrynowy
•  sodę oczyszczoną
• ciepłą wodę
• kawałeczek tabletki do kąpieli barwiącej wodę [ niekoniecznie]
• słoiczek [ nieduży, np. po koncentracie pomidorowym, jogurcie]
• talerzyk
• łyżeczkę
• patyczek/słomkę do mieszania

JAK ZROBIĆ:

1.  Słoiczek napełnij w 1/3 ciepłą wodą
2. Dodaj soku z winogron [ tyle by płyny zajmowały 2/3 słoiczka]
3. Dodaj czubatą łyżeczkę sody oczyszczonej i delikatnie zamieszaj, by jak najwięcej sody się rozpuściło.
4. Dopełnij słoiczek olejem
5. Rozgnieć kawałek barwiącej tabletki [ powinien być wielkości połowy ziarnka grochu]
6. Tabletkę wymieszaj z płaską łyżeczka kwasku cytrynowego
7. Słoiczek ustaw na talerzyku.
8. Wsyp kwasek z tabletką i obserwuj co się stanie

OBJAŚNIENIE:
Soda z sokiem winogronowym i wodą utworzyła środowisko zasadowe. Kiedy dodaliśmy oleju utrzymał się on na powierzchni, ponieważ jest lżejszy niż woda. Wrzucane kryształki kwasku są cięższe niż woda i olej, dlatego opadły na dół. W wyniku reakcji kryształków kwasku [ środowisko kwasowe] ze środowiskiem zasadowym nastąpiła gwałtowna reakcja z wytworzeniem dużej ilości dwutlenku węgla [ nasz "wybuch"], który jako lżejszy powędrował "do góry".

Pokaz eksperymentów [ 29 listopada 2016]

29 listopada nasz Klub Małego Odkrywcy urządził pokaz sztuk magicznych. W programie znaleźć można było m. in.:

• lepki ryż
• znikający atrament
• kulkę przenikającą monetę
• olejową windę

i wiele innych. Oto garść zdjęć.

Jeśli chcielibyście dowiedzieć się jak je zrobić, zaglądajcie na bloga. Niedługo pojawią się instrukcje

OSMOZA 1

Osmoza – dyfuzja rozpuszczalnika przez błonę półprzepuszczalną rozdzielającą dwa roztwory o różnym stężeniu.  Spontanicznie zachodzi od roztworu o niższym stężeniu substancji rozpuszczonej do roztworu o wyższym, czyli prowadzi do wyrównania stężeń obu roztworów.

POTRZEBUJESZ:

• kilka wysuszonych rodzynek
• miseczkę
• ciepłą wodę

JAK ZROBIĆ:

1. Włóż rodzynki do miseczki. Pozostawiając dwie- trzy jako materiał porównawczy
2. Zalej rodzynki ciepłą wodą i odstaw miseczkę na 20-30 minut
3. Wyjmij rodzynki z wody i porównaj z tymi, które odłożyłeś/łas na początku doświadczenia

OBJAŚNIENIE:
 Stężenie wody w rodzynkach było było inne niż w miseczce, w której się znajdowały. Dlatego woda "przedostała" się przez skórkę otaczającą rodzynki i dostała się do środka. Przenikała do momentu, az stężenia się nie wyrównały.

RADA DLA SUPER KUCHARZA:
Wykorzystaj zjawisko osmozy przy pieczeniu ciasta.
Jeśli namoczysz rodzynki w herbacie lub soku, zanim dodasz je do ciasta, będą miały bardziej wyrazisty smak ;)